Ticari Sözleşmelerde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Ticari hayatta karşılaşılan hukuki uyuşmazlıkların büyük bir kısmı, eksik veya belirsiz düzenlenmiş sözleşmelerden kaynaklanmaktadır. Sağlam ve detaylı bir ticari sözleşme, tarafların haklarını korumanın yanı sıra olası anlaşmazlıkların önüne geçilmesini de sağlar.

Günümüzde dava süreçlerinin masraflı ve uzun sürmesi nedeniyle önleyici hukuk dediğimiz, henüz uyuşmazlık çıkmadan önlemini almak, tarafların hak ve yetkilerinin dengesini koruyarak, bazen cezai şart maddeleri ile bazen de birtakım güvenceleri uhdede bulundurarak iyi hazırlanmış bir sözleşme taraflar arasındaki ticari bağların daha güvenli kurulmasına imkan tanır.

Aşağıda sizlere hem Türk hem İsviçre hukuku açısından ticari sözleşmeler hazırlanırken dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususları aktarmaktayız:

Sözleşme Konusunun Açıkça Belirtilmesi: Anlaşmaya konu mal veya hizmetlerin ayrıntılı olarak sözleşmede belirtilmesi büyük önem taşır. Tarafların beklentilerini netleştirmek adına, mal veya hizmetin türü, miktarı, niteliği ve teslim şartları sözleşmede açıkça yer almalıdır. Uygulamada bir ürünün istenilen kalitesi, marka, modelinin veya hangi standarda uyumlu olduğunun belirtilmemesi sebebiyle çok sayıda uyuşmazlık yaşanmaktadır.
Teknik Şartnamelerin Eklerde Düzenlenmesi: Mal veya hizmetlerin teknik detayları ve özellikleri, sözleşme eklerinde teknik şartname olarak sunulmalı ve ana metinde bu eklerin bağlayıcı olduğu açıkça ifade edilmelidir. Birbirine bağlı ürünlerin (örneğin montajla tamamlayıcı parça olan ürünlerde veya farklı partide ürünlerin çıkması durumunda renk tonu gibi bazı hususlarda müşterinin tercih etmeyeceği durumlar varsa, farklı ürün olan ancak birbiri ile ilişkili ürünlerden herhangi birinin teslim edilmemesi, siparişe aykırı üretilmesi gibi hususlarda iki ürünün de reddedilebileceği belirtilmelidir).
Ödeme Şartlarının Belirlenmesi: Ödemelerin hangi para birimiyle, hangi vadelerde ve hangi yöntemle (havale, EFT, çek vb.) yapılacağı net şekilde belirtilmelidir. Ayrıca gecikme halinde uygulanacak faiz ve cezai şartlar da düzenlenmelidir.
Teslimat ve Muayene Süreci: Ürünlerin parça parça teslim edilmesi öngörülüyorsa, her teslimat sonrası muayene sürecinin nasıl işleyeceği belirlenmeli ve tarafların hangi şartlarda ve usulde itiraz hakları olduğu açıkça belirtilmelidir.
Ayıp İhbar Süresi: Türk Ticaret Kanunu’na göre ticari satışlarda alıcı, malda ayıp (kusur) bulunması halinde bunu teslimattan itibaren kısa bir sürede satıcıya bildirmelidir. Bu süre ticari satımlar için, açıkça kusurlu olduğu belirli olan ürünlerde (açık ayıp) 2 gün, gözle anlaşılamayan ve tespiti için ek bir inceleme gereken kusurlarda (gizli ayıplarda) ise 8 gündür. Kanunen öngörülen ayıp ihbar süreleri aşılmadan gerekli bildirimlerin yapılması, hukuki hakların korunması açısından önemlidir. İsviçre hukukunda, aksi sözleşmede belirtilmedikçe, derhal inceleme ve derhal itiraz etme yükümlülüğü bulunmaktadır. Gizli ayıplarda, bunların ne zaman ve neden geç keşfedildiğinin açıklanması ve itirazın birkaç gün içinde yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde, hak kaybı riski doğabilir.
Islak İmzalı Metinlerin Önemi: Sözleşmenin taraflarca ıslak imzalı olarak düzenlenmesi, hukuki geçerlilik açısından büyük önem taşır. Elektronik imza ile düzenlenen sözleşmelerin de güvenli elektronik imza ile imzalanması halinde hukuken bağlayıcılığı bulunmaktadır. Bu bağlamda, elektronik imzaların ilgili hukuk sistemleri tarafından tanınması önemlidir.
Hak, Yetki ve Yükümlülüklerin Açıkça Belirtilmesi: Tarafların hakları, yükümlülükleri ve yetkileri net bir şekilde düzenlenmeli, herhangi bir belirsizliğe mahal verilmemelidir. Özellikle sözleşmenin ifası sırasında doğabilecek sorumlulukların açıkça belirtilmesi uyuşmazlıkların önlenmesini sağlar.
Sözleşmeye Aykırılık Durumunda Yaptırımlar: Taraflardan birinin sözleşmeye aykırı davranması durumunda uygulanacak yaptırımların belirlenmesi önemlidir. Cezai şartlar, tazminat hükümleri ve fesih şartları net olarak düzenlenmelidir.
Hukuk Seçimi ve Yetkili Mahkeme: Sözleşmenin hangi ülkenin hukukuna tabi olacağı, özellikle uluslararası işlemlerde büyük önem taşır. İsviçre, Türk veya başka bir hukukunun uygulanması konusunda tarafların dikkatlice değerlendirme yapması gerekir. Tarafların hangi hukuk sistemini seçtiği sözleşmede açıkça belirtilmeli ve buna bağlı olarak yetkili mahkeme veya tahkim kurulu da net bir şekilde düzenlenmelidir. Özellikle ticari sözleşmelerde, tarafların belirlediği mahkemelerin yetkililiğinin sözleşmede açıkça yazılması ileride çıkabilecek uyuşmazlıklarda önemli bir avantaj sağlar.
İspat Yükü ve Delil Şartları: Türk Hukuku’nda, 33.000 TL’yi aşan uyuşmazlıklarda tanıkla ispat mümkün değildir. Bu nedenle, tarafların yazılı belge, fatura, dekont veya senet gibi resmi evraklarla ispat yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir.
Hukuki Destek Almanın Önemi: Maddi ve manevi değeri yüksek olan tüm ilişkilerde, sözleşmenin hazırlanması ve uygulanması süreçlerinde mutlaka bir hukukçudan destek alınmalıdır. Profesyonel hukuki danışmanlık, ileride çıkabilecek uyuşmazlıkların önüne geçilmesini sağlar ve tarafların haklarını koruyarak güvenli bir ticari ilişki zemini oluşturur.

Sağlam ve iyi tasarlanmış bir sözleşme, ticari ilişkilerde güvenliğin ve sürdürülebilir iş ilişkilerinin temel taşlarından biridir. Hukuki destek alınarak hazırlanan sözleşmeler, ileride doğabilecek sorunların önüne geçilmesine yardımcı olacaktır. Gömleğin ilk düğmesini yanlış iliklediğinizde nasıl tüm düğmeler yanlış hizalanıyorsa, sağlıklı, güçlü ve uzun vadeli bir ilişki kurmak da en baştan sağlam bir zemine oturtulmalıdır. Aksi takdirde, küçük anlaşmazlıklar bile taraflar arasındaki ilişkiyi riske atabilir.