BERN – İsviçre halkı 28 Eylül 2025 Pazar günü sandık başına giderek iki kritik federal teklifi oyladı. Resmî sonuçlara göre, devlet eliyle yürütülecek elektronik kimlik (E-ID) yasası %50,39 “evet” oyu ile çok az farkla kabul edildi. Aynı gün yapılan ikinci oylamada ise, kendi oturduğu ev için vergi ödeyen mülk sahiplerini ilgilendiren Eigenmietwert (hayali kira) vergisi düzenlemesi açık farkla kabul gördü.

E-ID: Kıl payı kabul

Hükûmetin uzun süredir gündeminde olan elektronik kimlik yasası (E-ID), vatandaşların internet üzerinden ve kamu kurumlarında devlet tarafından sağlanan resmi dijital kimliği kullanmasını öngörüyordu. Oylama öncesinde veri güvenliği ve devletin rolü konusunda sert tartışmalar yaşandı.

Sandıktan çıkan sonuç ise adeta bir referandum “thrilleri” oldu: %50,39 evet, %49,61 hayır. Teklif böylece çok az farkla kabul edilmiş oldu. Oylamada halk çoğunluğu yeterliydi; kanton çoğunluğu bu tip federal yasalarda aranmadığından yasa yürürlüğe girecek.

Eigenmietwert: Açık farkla onay

İsviçre’nin yıllardır tartıştığı Eigenmietwert uygulaması da halk oylamasına taşındı. Bugüne kadar ev sahipleri, kendi oturdukları ev için vergi matrahına “hayali kira” eklemek zorundaydı. Kabul edilen düzenlemeyle bu uygulama sona eriyor.

Sonuç: %57,7 evet – %42,3 hayır. Böylece, kendi evinde oturanlar bu vergiden kurtulurken, kantonlar gelir kaybını ikinci konutlara nesne bazlı yeni vergiler getirerek telafi edebilecek.

Kanton ve şehirlerde de oylamalar yapıldı

Federal oylamaların yanında pek çok kantonda ve şehirde yerel referandumlar düzenlendi:
• Appenzell Ausserrhoden: Çocuk koruma girişimi reddedildi.
• Basel-Stadt: “Zämme in Europa” inisiyatifi (AB ile daha yakın ilişkiler) destek görmedi.
• Bern: Kira girişimi (yeni kiracıya eski kira bilgisinin verilmesi) kabul edilmedi.
• Freiburg: Greyerzer Gölü’nün korunması kabul edildi, yeni cezaevi projesine de onay çıktı.
• Schwyz: Öğretmen maaşlarının artırılması kabul edildi.
• Solothurn: Çocuk bakım kuponları yasası, sel önlemleri ve Solothurn Süd istasyonunun finansmanı kabul edildi.
• Tessin: Prim yardımı inisiyatifi kabul edildi; sağlık harcamalarının vergiden düşülmesi önerisi reddedildi.
• Thurgau: Dini tatillerde kültürel ve sportif etkinliklerin serbest bırakılması kabul edildi.
• Waadt: Mormont Tepesi’nin korunması için girişim reddedildi, fakat karşı öneri kabul edildi; yabancılara seçme-seçilme hakkı tanınmadı.
• Zürich Kantonu: Enerji yasası kabul edildi; net sıfır hedefi 2040–2050 arasında hayata geçirilecek.
• Zürich Şehri: Uygun fiyatlı toplu taşıma bileti, yeni park kartı düzenlemesi ve benzinli yaprak üfleyicilerin yasaklanması kabul edildi.

Analiz: Neden önemli?
• E-ID’nin kabulü İsviçre’nin dijitalleşme yolunda önemli bir adımı olarak görülüyor. Ancak çok dar farkla kabul edilmesi, toplumda hâlâ veri güvenliği ve devletin rolü konusundaki çekincelerin güçlü olduğunu gösteriyor.
• Eigenmietwert’in kaldırılması konut sahiplerine büyük bir vergi kolaylığı sağlayacak. Buna karşın, ikinci konutlara getirilecek vergilerin turistik bölgelerde yeni tartışmalar doğurması bekleniyor.

Zürih’te toplu taşıma devrimi: 365 Franklık yıllık abonelik kabul edildi