ZÜRİH – İsviçre uzun süredir yolsuzlukla mücadelede örnek ülke olarak anılsa da, yeni bir araştırma bu olumlu tabloyu ciddi şekilde sorgulatıyor. Basel Yönetim Enstitüsü (Basel Governance Institute) tarafından yayımlanan bir rapora göre, İsviçre hem yabancı yolsuzluk vakalarından kazanç sağlıyor hem de bu gelirleri yolsuzluğun yaşandığı ülkelere geri aktarmıyor.

Bu durum, Watson.ch sitesinin ve 24 Heures gazetesinin 30 Ekim 2025 tarihli haberlerinde geniş yer buldu. Raporda, İsviçre’nin bir yandan yolsuzluk yapan şirketleri cezalandırırken, diğer yandan el konulan paralarla kendi hazinesini doldurduğu vurgulanıyor.

“İsviçre iki kez kazanç sağlıyor”

Basel Yönetim Enstitüsü’nün “İsviçre’nin Yabancı Yolsuzluk Anlaşmalarından Elde Ettiği Yasadışı Kazançları Yeniden Düşünmek” başlıklı raporunda çarpıcı bir tespit yer alıyor:

“Yabancı kamu görevlilerine rüşvet verilmesi halinde, şirketlerin İsviçre’ye devrettiği haksız kazançların yolsuzlukların gerçekleştiği ülkelerle paylaşıldığı hiçbir zaman görülmemiştir.”

Bu durumun temel nedeni olarak, El Konulan Varlıkların Paylaşımına İlişkin Federal Kanun (LVPC) gösteriliyor. Söz konusu kanuna göre, İsviçre’nin el konulan gelirleri başka ülkelerle paylaşabilmesi için, o ülkeyle önceden uluslararası işbirliği anlaşması bulunması gerekiyor. Ancak çoğu yolsuzluk vakasında, ilgili ülkeler bu işbirliğini talep etmiyor veya zorunlu kılmıyor.

Sonuç olarak İsviçre, “iki kez kazançlı” çıkıyor:
1. İsviçreli şirketler yurt dışında yolsuzlukla kazanç sağlıyor.
2. Bu kazançlar İsviçre’ye dönüyor, şirketler cezalandırılsa bile federal hazine yüz milyonlarca frank gelir elde ediyor.

“Temiz imaj”ın bedeli

Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün geçtiğimiz yıl yayımladığı rapora göre, her üç İsviçreli şirketten biri, yurt dışında ihale kazanmak için rüşvet verdiğini kabul etti. Buna rağmen İsviçre, aktif yolsuzlukla mücadele çabaları sayesinde uluslararası arenada “iyi uygulama örneği” olarak gösteriliyor.

2011 ile 2024 yılları arasında İsviçre mahkemelerinde 14 dava sonuçlandı ve toplam 730 milyon İsviçre Frangı devlet tarafından el konuldu. Ancak Basel Yönetim Enstitüsü, bu fonların kaynak ülkelerin halklarına hiçbir şekilde iade edilmediğini belirtiyor.

⸻

???? Parlamento, yasa değişikliğine karşı çıktı

24 Heures gazetesinin haberine göre, Sosyal Demokrat Parti (SP), Haziran ayında bu durumun yeniden değerlendirilmesini talep eden bir önerge sundu ancak önerge, merkez sağ çoğunluklu Ulusal Konsey tarafından reddedildi.

Dışişleri Bakanı Ignazio Cassis, mevcut sistemin yabancı devletleri işbirliğine teşvik ettiğini savunarak yasa değişikliğine karşı çıktı. Ancak eleştirmenlere göre bu sistem, yolsuzluğa karışan ülkelerin halklarını cezalandırırken, İsviçre’ye haksız kazanç sağlıyor.

Yeni öneriler: “Yolsuzluk gelirleri halka dönmeli”

Basel Yönetim Enstitüsü, İsviçre’nin bu konuda ahlaki liderliğini yeniden tesis etmesi için çeşitli öneriler sundu.
Bunlar arasında en dikkat çekici olanlar:
• El konulan paranın, yolsuzluğun yaşandığı ülkelerin halkına şeffaf bir şekilde geri aktarılması,
• Bu fonların insani yardım veya yolsuzlukla mücadele programlarında kullanılması,
• İsviçre’nin bu fonların yönetiminde uluslararası standartlar belirlemesi.

Rapor, bu adımların atılması halinde İsviçre’nin “yolsuzlukla mücadelede gerçek bir lider ülke” konumuna yükselebileceğini vurguluyor.