Görünüşte ‘tarafsız’ İsviçre’nin Ukrayna savaşına arabuluculuk etmek için son yıllardaki en iddialı girişimi olan “Ukrayna barış zirvesi” yaklaşıyor. Zirve, İsviçre’nin ekonomik ve güvenlik çıkarlarının Rusya karşısında Batı Avrupa ile nasıl giderek daha fazla örtüştüğünü gösteriyor.

İsviçre’nin Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin isteği üzerine ocak ayında ev sahipliği yapmayı kabul ettiği, Lucerne kenti yakınlarındaki bir göl kenarı tatil beldesinde 15-16 Haziran’da yapılacak görüşmelere Rusya davet edilmedi.

"HEDEF BARIŞ DEĞİL RUSYA’YI İZOLE ETMEK"

Batılı diplomatlar ve İsviçreli dış politika uzmanlarına göre zirve, savaşı sona erdirmekten ziyade Rusya’yı izole etmeye çalışacak. Reuters’a konuşan İsviçre’nin Avustralya, Singapur ve Kuveyt’teki eski büyükelçilerinden Daniel Woker, “Bu, acil barış için köprü kurmaktan ziyade Ukrayna’yı desteklemekle ilgili olacak” dedi.

Ajansın yorum talebini yanıtlayan İsviçre Dışişleri Bakanlığı ise İsviçre’nin tarafsızlığının “sabit” olduğunu ve konferans tarafından değiştirilmeyeceğini ileri sürdü. Açıklamada “Ancak tarafsız olmak kayıtsız kalmak anlamına gelmez” denildi: “İsviçre, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığını şiddetle kınamaktadır. Askeri alanın dışında, tarafsızlık hakkı Ukrayna ve halkına yönelik dayanışma ve desteğin önünde engel teşkil etmez.”

Bakanlık, konferansta nükleer güvenlik, seyrüsefer özgürlüğü, gıda güvenliği ve insani meseleler gibi küresel kaygı yaratan konulara odaklanılacaklarını da belirtti.

RUSYA MÜTTEFİKLERİNE KATILIM BASKISI

Kremlin, özellikle Moskova’ya yönelik AB yaptırımlarını kabul etmesi nedeniyle İsviçre’yi “açıkça düşmanca”, yeni sekme açan ve barış inşası çabalarında arabuluculuk yapmaya uygun olmayan bir ülke olarak tanımladı. Bern zirveye 160’tan fazla delegenin katılmasını istedi ve Küresel Güney olarak adlandırılan bölgeden, özellikle de katılmayı düşündüğünü söyleyen Çin’den Rus müttefiklerini dahil etmek için yoğun baskı yapıyor.

Zirvenin örgütleyicileri Rusya’nın müttefikleriyle ortak kaygı duyulan alanlarda uzlaşı sağlayabilmesi halinde Moskova üzerindeki uzlaşma baskısının artırılmasını umut ediyor.

Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un katılımını teyit etmesinin yanı sıra İspanya, Polonya ve Finlandiya liderleri de zirveye Avrupa’dan destek veriyor.

İSVİÇRE’NİN TARAFSIZLIĞI

İsviçre’nin eski Almanya Büyükelçisi Thomas Borer, İsviçre’nin ticari ve güvenlik çıkarlarının büyük ölçüde Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve müttefiklerine bağlı olduğunu ve bu durumun Ukrayna’nın yanında durmayı stratejik olarak zorunlu hale getirdiğini söyledi.

Hükümetin tarafsızlık konusundaki protestolarının bunu değiştirmeyeceğini de sözlerine ekledi. Reuters’a konuşan Borer, “Ne Ruslar ne de Batılı müttefiklerimiz bizi tarafsız olarak görüyor” dedi.

İsviçre ihracatının yaklaşık üçte ikisi Kuzey Amerika, AB, İngiltere, Japonya ve Avustralya’ya yapılıyor. Yüzde 1’den daha azı Rusya’ya gidiyor. Batı’ya yakınlaşmayı destekleyenler ayrıca İsviçre’nin neredeyse tamamen NATO ülkeleriyle çevrili olduğunu ve bu ülkelerin olası dış müdahalelere karşı bir tampon görevi gördüğünü savunuyor.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden bu yana, Avrupa’nın tarihsel olarak “tarafsızlık” iddiasındaki diğer iki ülkesi İsveç ve Finlandiya NATO’ya katıldı.

Napolyon’un yenilgisinin ardından 1815 yılında Avrupalı güçler tarafından tanınan ve 1907 Lahey Sözleşmesi’nde yer alan İsviçre’nin tarafsızlığının, Dünya Savaşları sırasında çok dilli konfederasyonu bir arada tutmaya yardımcı olduğu ileri sürülüyor.

İsviçre parlamentosunun alt kanadındaki en büyük grup olan sağcı İsviçre Halk Partisi (SVP), tarafsızlığın İsviçre’nin refahının ayrılmaz bir parçası olduğunu ve Bern’in Ukrayna’ya verdiği desteğin bunu zayıflattığını vurguluyor. SVP, tarafsızlığı anayasaya yerleştirmek için bir referandum başlattı, ancak bunun 2025’ten önce yapılması pek olası değil.