BASEL – İsviçre’nin birçok şehrinde sigara izmariti kirliliğine (littering) karşı yeni yöntemler test edilmeye başlandı. Basel, Aarau, Zürih ve Plan-les-Ouates’de (Cenevre yakınlarında) yürütülen denemelerde, özellikle sigara içenlerin izmaritlerini bilinçsizce yere atmasını engelleyecek alternatif çözümler araştırılıyor.

Denemeler arasında, tramvay duraklarına yerleştirilen küçük kutulardan alınabilen, koku geçirmeyen izmarit zarfları öne çıkıyor. Ayrıca, afiş kampanyalarıyla sigara kullanıcılarının davranışlarını değiştirmeleri hedefleniyor. Örneğin bir posterde, izmaritlerle dolu bir oturma odası resmi yer alıyor ve şu mesaj veriliyor: “Burada atmazdın, sokakta neden atıyorsun?”

Her yıl 6 milyar izmarit doğaya karışıyor

Tabakönleme İsviçre (Arbeitsgemeinschaft Tabakprävention Schweiz) verilerine göre, ülkede her yıl 6 milyardan fazla izmarit yanlış şekilde imha ediliyor. Bu atıklar yalnızca yüksek temizlik maliyetlerine yol açmıyor, aynı zamanda içerdiği toksik maddeler ve mikroplastik nedeniyle ciddi bir çevre kirliliği oluşturuyor.

Ulusal düzeyde ceza sistemi geliyor

Parlamento geçtiğimiz yıl, ülke genelinde tek tip ceza uygulaması kararı almıştı. Buna göre 2026’dan itibaren izmarit atanlara 100 İsviçre Frangı para cezası kesilecek. Ancak polis güçlerinin denetim ve uygulama kapasitesinin sınırlı olması, yaptırımların etkisini zayıflatabilir. Hatta tütün endüstrisi bile tek başına cezaların yeterli olacağına inanmıyor; bu nedenle alternatif kampanyalara mali destek sağlıyor.

Sosyal alışkanlıkları değiştirmek hedefleniyor

Denemeleri yürüten danışmanlık firması Fehr Advice’den Marvin Auf der Landwehr, davranış değişikliğinde sosyal normların belirleyici olduğuna dikkat çekerek, “Cezaların yanında farkındalık kampanyaları ve basit çözümler uzun vadeli etki yaratabilir” dedi.

Tabak endüstrisinin rolü tartışmalı

Projeler büyük ölçüde tütün ve perakende sektörünün katkılarıyla finanse ediliyor. Ancak “stop2drop” gibi bağımsız çevre örgütleri, endüstrinin dağıttığı taşınabilir kül tablalarının etkisiz olduğunu ve ‘yeşil aklama’ (greenwashing) anlamına geldiğini savunuyor. Bu nedenle sadece bilinçlendirme ve eğitim kampanyalarına odaklanılması gerektiğini vurguluyor.