ZÜRİH- İsviçre’de her yıl yaklaşık 2,8 milyon ton gıda çöpe gidiyor. Tarlalarda yetiştirilen, marketlerden satın alınan ve mutfakta hazırlanan gıdalar, çoğu zaman sofraya ulaşmadan israf ediliyor. Bu devasa miktarın en büyük kaynağı ise haneler.
Hedef: 2030’a kadar israfı yarıya indirmek
Federal Konsey, 2022 yılında gıda israfına karşı ulusal eylem planı başlatmış ve 2030 yılına kadar üretimden tüketime tüm zincirde israfı %50 azaltmayı hedeflemişti. Bu kapsamda Konfederasyon, şirketler ve derneklerle bir “sektörler arası gönüllü anlaşma” imzalamıştı.
Üç yıl sonra tablo hayal kırıklığı yarattı
Zürih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (ZHAW) tarafından hazırlanan ara rapor, hedeflere henüz yaklaşılamadığını ortaya koydu.
2017–2024 dönemine ait veriler, gıda israfının yalnızca %5 oranında azaldığını gösteriyor. Oysa 2025 yılı sonu itibarıyla hedef %25 azalma idi.
Perakende sektörü umut veriyor
Raporda olumlu gelişmeler de var: Perakende sektörü (özellikle Coop ve Migros) son yıllarda israfı yaklaşık %20 oranında azaltmayı başardı.
• Son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerde promosyon ve indirim kampanyaları uygulanıyor.
• Yenilebilir ama satılmamış ürünler hayır kurumlarına bağışlanıyor.
• Bayat ekmekler hayvan yemi veya biyogaz üretimi için kullanılıyor.
Gastro Suisse Ticaret Birliği’nin geliştirdiği ölçüm aracı sayesinde bazı restoranlar israfı %50’ye kadar azaltabildi.
Asıl sorun evlerde
Her yıl çöpe atılan 2,8 milyon ton gıda; 280.000 adet 10 tonluk kamyonluk bir konvoya denk geliyor — bu da Zürih’ten Tahran’a uzanacak kadar uzun bir mesafe.
Haneler, tarım, perakende ve restoranlardan çok daha fazla gıdayı çöpe atıyor.
• Kişi başına yıllık ortalama 600 CHF değerinde yiyecek israf ediliyor.
• Bu, yaklaşık 310 kg gıda anlamına geliyor.
• En çok atılanlar: süt ürünleri, sebzeler ve ekmek.
Gıda israfı, ülkenin toplam sera gazı emisyonlarının dörtte birine neden oluyor. Özellikle et ve süt ürünlerinin çöpe gitmesi, çevre açısından en yıkıcı etkiye sahip.
Çevresel etkisi büyük
Bir kişinin bir yılda israf ettiği yiyeceklerin çevresel etkisi, yaklaşık 110 günlük gıda tüketimine eşdeğer. Kompost veya biyogaz tesisleri bu kaybın ancak küçük bir kısmını telafi edebiliyor.
İşbirliği ve net kurallar şart
Rapor, sektörler arası daha güçlü bir işbirliği, daha net kurallar ve zorunlu düzenlemeler gerektiğini vurguluyor.
Bugüne kadar gönüllü anlaşmalar sadece katılımcı şirketleri kapsadığı için etki sınırlı kaldı. Özellikle tarım sektöründe veri eksikliği mevcut.
Federal Hükümet, ilk bulguların ardından 2026 yılında yeni önlemler açıklamayı planlıyor. Uzmanlara göre, hane halkının farkındalığını artırmak başarının anahtarı olacak.
Özetle:
• İsviçre’de yılda 2,8 milyon ton gıda çöpe gidiyor.
• Kişi başına yıllık kayıp: 600 CHF
• Perakendede ilerleme var ama evlerde israf hâlâ çok yüksek.
• Hedeflere ulaşmak için gönüllü önlemler yetmiyor — yasal düzenlemeler ve bilinçlendirme gerekiyor.
Kaynak: Watson.ch