ZÜRİH- İsviçre’de genç yetişkinlerde görülen kanser vakaları son otuz yılda dikkat çekici şekilde arttı. Federal İstatistik Ofisi’nin (BFS) açıkladığı en son ulusal kanser istatistikleri, özellikle 25–39 yaş arası Millennial kuşağında kanser oranlarının %14 yükseldiğini ortaya koyuyor. Bu eğilim, son yıllarda ABD ve Avrupa’da gözlemlenen küresel tabloyla da örtüşüyor.
Göğüs, bağırsak ve tiroit kanserlerinde keskin artış
Watson.ch’de yayımlanan analizde ve Aargauer Zeitung’un aktardığı verilere göre artış bazı kanser türlerinde çok daha belirgin:
• Meme kanseri (kadınlar): %60 artış
• Bağırsak kanseri: kadınlarda %137, erkeklerde %142 artış
• Tiroit kanseri: kadınlarda %94, erkeklerde %101 artış
Uzmanlar, gençlerde görülen bu artışın artık “istatistiki bir tesadüf” olmaktan çıktığını ve gerçek bir epidemiyolojik eğilim olduğunu belirtiyor.
Daha iyi tanı koyma etkili ama artış bununla açıklanamıyor
Kantonsspital Baden Onkoloji Klinik Şefi ve Swiss Cancer Institute Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Sacha Rothschild, tanı yöntemlerinin gelişmesinin bazı erken vakaların daha sık tespit edilmesine yol açtığını kabul ediyor.
Ancak bunun tek başına artışı açıklamaya yetmediğini vurguluyor:
“Genç erişkinlerde kanser vakaları 10–20 yıl önce çok nadirdi; bugün ise düzenli olarak karşılaşıyoruz.”
Rothschild’e göre bu artışın tamamı “önceden fark edilmeyen vakalar” değil, gerçek bir yükseliş.
Bilim insanları 9 olası risk faktörü üzerinde duruyor
Torino Üniversitesi’nden genetikçi Alberto Bardelli ve ekibi, Cell Reports Medicine dergisinde yayımladıkları çalışmada artışın nedenlerini açıklamak için dokuz temel faktöre işaret ediyor:
1. Batı tipi beslenme (işlenmiş gıdalar, katkı maddeleri, nitrosaminler)
2. Hareketsizlik ve uzun süreli oturma
3. Pestisit kalıntıları
4. Hormon ve hormon benzeri maddeler (özellikle süt ve et ürünleri, BPA)
5. Aşırı antibiyotik kullanımı
6. Colibaktin üreten E.coli bakterileri
7. Mikro ve nanoplastik maruziyeti
8. Erken yaşta tıbbi müdahaleler (sezaryen, apandisit/tonsil ameliyatları)
9. Psikolojik stres, depresyon, uyku bozuklukları
Araştırmacılar, bu faktörlerin tek başına değil, birbirini tetikleyerek etki gösterdiğini ve gençlerdeki kanser artışının çok boyutlu olduğunu belirtiyor.
İyi haber: Gençlerde ölüm oranı ciddi şekilde düştü
Her ne kadar tanı sayısı artsa da tedavi başarıları da yükseldi.
İsviçre’de 25–39 yaş grubundaki kanser kaynaklı ölüm oranı:
• 1990’larda: 13,2 / 100.000
• Bugün: 7,5 / 100.000
Yani vaka sayısı artarken ölüm oranı yarıdan fazla azaldı. Bunun en büyük nedeni erken teşhis, daha etkili ilaçlar ve modern tedavi protokolleri.
“Tek bir suçlu yok, yaşam tarzı belirleyici”
Uzmanlar, gençlerde kanser artışı için tek bir neden aramanın mümkün olmadığını belirtiyor.
Sacha Rothschild:
“Bu faktörlerin çoğu hâlâ bilimsel olarak tam kanıtlanmış değil. Ancak yaşam tarzının rolü büyük ve değiştirilebilir unsurlara odaklanmak toplum için çok önemli.”
Uyarı: Gençlerde sigara azalırken ‘vape’ yükseliyor
Uzmanlar özellikle elektronik sigara (vape) kullanımının gençlerde hızla artmasının yeni bir tehlike oluşturduğunu belirtiyor.
Rothschild:
“Sigara oranları yıllarca düşmüştü, ancak vape baskısıyla gençlerde yeniden yükseliş var. Bu ciddi bir risk.”
Sonuç: Artış gerçek, nedenler karmaşık, çözüm ise yaşam alışkanlıklarında
Bilim dünyası gençlerde artan kanser vakalarının nedenlerini tamamen çözmüş değil. Ancak araştırmalar:
• Beslenme,
• Aktivite,
• Stres yönetimi,
• Zararlı madde tüketimi,
• Çevresel faktörlerden korunma
gibi alanlarda yapılacak düzenlemelerin riskleri ciddi şekilde azaltabileceğini gösteriyor.