ALPLER – Artan sıcaklıklar, dağları her geçen yıl daha hareketli ve istikrarsız hale getiriyor. Giderek incelen buzullar, eriyen permafrost ve artan kaya düşmeleri, hem profesyonel dağ rehberleri hem de hobi amaçlı dağcılar için tırmanışı daha tehlikeli bir hale getiriyor.
Blatten Felaketi Unutulmadı
28 Mayıs’ta Valais kantonundaki Blatten köyü, devasa bir buz, çamur ve kaya çığıyla saniyeler içinde yok olmuştu. Bu trajedi, iklim değişikliğinin dağlar üzerindeki yıkıcı etkisinin çarpıcı bir örneği olarak hafızalara kazındı. ETH Zürih uzmanları, daha 2021’de, “Alplerde iklim değişikliğinin zincirleme etkileri artık istisnai değil, kalıcı hale gelecek” uyarısında bulunmuştu.
“Alpinistlik Artık Çok Daha Zor”
İsviçre Alpin Kulübü (SAC) yaz eğitim sorumlusu Rolf Sägesser, “Artık yüksek dağ turları çok daha tehlikeli; permafrostun çözülmesi kaya bloklarını serbest bırakıyor” diyor. Dağ rehberi Yannick Diebolt ise şu uyarıda bulunuyor:
“Dağlar artık çok daha hareketli. Birkaç yıl önce güvenli sayılan rotalar bile bugün riskli. Bu değişim çok hızlı ilerliyor.”
Son yapılan anketlere göre, dağ rehberlerinin %75’i, beş yıl öncesine kıyasla objektif tehlikelerin belirgin şekilde arttığını söylüyor.
Artan Kaya Düşmeleri ve Eriyen Buzullar
Tecrübeli alpinistler, artık her tur öncesi yerel dağ evlerinden bilgi aldıklarını belirtiyor. André, on yıldır Alpler’de tırmanış yapan bir dağcı:
“Daha önce defalarca yaptığım bir turu geçen yaz yarıda bırakmak zorunda kaldım. Çok az kar vardı, buzullar açıkta kalmıştı ve sürekli kaya düşmesi sesleri geliyordu.”
Dağcı Marine de aynı görüşte:
“Haritada güvenli görünen bazı rotalar artık çok daha teknik ve riskli hale geldi. Bazı turları tamamen iptal ediyoruz.”
Buzullar Rekor Hızla Küçülüyor
İsviçre Gletschermessdienst (GLAMOS), Temmuz ayında Alplerde kış boyunca biriken kar ve buzun tamamının eridiğini duyurdu – normalde bu süreç Ağustos veya Eylül’de tamamlanırdı. Bu, kalan buzulların doğrudan erimeye başladığı anlamına geliyor.
Diebolt, buzulların “iklim değişikliğinin en görünür elçileri” olduğunu vurguluyor. Alplerin en büyük buzulu olan Aletsch Buzulu, son on yılda belirgin şekilde küçüldü ve her yıl tamamen farklı bir görünüm alıyor.
Turlar Daha Erken Sezonlara Kaydırılıyor
Sägesser’e göre yüksek dağ turları artık yaz ortasında bile riskli:
“Gletscherrückgang ve eriyen permafrost nedeniyle turlar artık sezonun başında yapılmak zorunda. Ağustos sonuna gelmeden bazı rotalar kapatılıyor.”
SAC’ın 2024’te yayımladığı bir çalışmaya göre, İsviçre’deki dağ evlerinin üçte biri eriyen permafrost nedeniyle istikrarsız hale gelebilir; 40’a yakın dağ evi ise doğrudan kaya düşmesi tehlikesi altında.
“Bu, Önlem Almamanın Bedeli”
Yannick Diebolt, iklim değişikliğiyle mücadelede geç kalındığını vurgulayarak şunları söylüyor:
“Yıllarca ekonomik gerekçelerle önlemler ertelendi. Bugün buzullarda ve dağ köylerinde gördüğümüz, hareketsizliğin bedelidir.”
Blatten felaketine atıf yapan Diebolt, “Bilim insanlarını dinleyip önceden tedbir alabiliriz; Blatten’de köy zamanında tahliye edildiği için kimse ölmedi. Aynı duyarlılığı iklim değişikliğiyle mücadelede de göstermeliyiz.” diyerek sözlerini tamamlıyor.
Kaynak: Watson