BERN – İsviçre’nin İsrailli Elbit Systems firmasından satın aldığı altı adet Hermes 900 HFE insansız hava aracı (İHA), F-35A savaş uçağı alımı kadar tartışma yaratmaya devam ediyor. “Orta İrtifa Uzun Ömürlü” (MALE) kategorisindeki bu İHA’ların kış aylarında görev yapamayacak olması ve operasyonel kısıtlamalar, projeyi büyük ölçüde sorgulanır hale getirdi.
2015 yılında, Savunma, Sivil Koruma ve Spor Bakanlığı (DDPS) tarafından ADS15 programı kapsamında 240 milyon İsviçre Frangı (CHF) karşılığında sipariş edilen Hermes 900’lerin 2019’da hizmete girmesi planlanıyordu. Ancak proje, kısa sürede büyük aksaklıklarla karşılaştı. Teslimatların gecikmesi, maliyetin 298 milyon CHF’ye kadar yükselmesi ve İHA’ların vaat edilen tüm özelliklere sahip olmaması, eleştirileri artırdı.
Kritik Özellikler Eksik
İHA’larda otomatik buzlanma önleme, otomatik iniş-kalkış ve otomatik çarpışma önleme sistemi gibi kritik özelliklerin bulunmadığı ortaya çıktı. Bu durum, cihazların yalnızca belirli koşullarda, bir helikopter eşliğinde ve yoğun nüfuslu bölgelerden uzak durarak uçmasına neden oluyor.
İptal Tartışmaları ve Devam Kararı
Federal Silahlanma Ofisi (armasuisse) Direktörü Urs Loher, projeyi “bardağı taşıran son damla” olarak nitelendirip iptal edilebileceğini söylemişti. Federal Finans Kontrol Ofisi (CDF) de sert eleştiriler getirerek, tedarikçilerin güvenilmez olduğunu ve proje yönetiminin yetersiz kaldığını vurgulamıştı.
Tüm bu tepkilere rağmen, DDPS’nin yeni başkanı Martin Pfister projeye devam kararı aldı. Bakanlık, yüksek maliyetler ve operasyonel ihtiyaçlar nedeniyle geri dönmenin artık çok geç olduğunu belirtti. Ancak bu karar, bazı özelliklerden feragat etmeyi de beraberinde getirdi.
Kış Uçuşları Yasak
Bakanlık, otomatik çarpışma önleme, GPS’ten bağımsız iniş-kalkış ve buzlanma önleme sistemlerinden vazgeçildiğini duyurdu. Bu da İHA’ların buzlanma riskinin yüksek olduğu kış aylarında uçamayacağı anlamına geliyor. Ayrıca uçuşlar yalnızca “eskort uçağı” eşliğinde ve sınırlı bölgelerde yapılabilecek.
Gelecek Belirsiz
DDPS, alınan kararın projeyi sadeleştirdiğini ve keşif uçuşlarının devam etmesini sağlayacağını savunsa da, Elbit’in teslim edilen İHA’ların geçerli tasarıma uygun olduğunu kanıtlayamaması soru işaretlerini artırıyor.
Sonuç olarak, Hermes 900 İHA’ları yalnızca buzlanma riski olmayan dönemlerde, ek güvenlik önlemleri altında kullanılabilecek. Başlangıçta vaat edilen “her hava koşulunda görev yapabilme” hedefinden oldukça uzak olan proje, İsviçre’de tartışmaların odağında kalmaya devam ediyor.