BERN – İsviçre sağlık sisteminde büyük tartışma yaratan gizli ilaç indirimleri gün yüzüne çıktı. Klinikler ve uzman hekimler, ilaç şirketlerinden doğrudan satın aldıkları ilaçlarda yüzde 3’ten yüzde 70’e varan indirimler alıyor. Ancak bu avantajdan hastalar doğrudan faydalanamıyor; faturada resmi satış fiyatı ödeniyor.

Gizli liste: 1811 ilaç

Sağlık hizmeti sağlayıcısı Proqura tarafından hazırlanan indirim listesi 1811 ilacı kapsıyor. Bunlar arasında ucuz ağrı kesicilerden, birkaç bin frank değerindeki kanser ilaçlarına kadar geniş bir yelpaze bulunuyor. Proqura, aralarında Sandoz, Mepha, Biogen, Amgen ve Spirig Pharma gibi devlerin de bulunduğu 20’den fazla şirketle doğrudan indirim anlaşmaları yapıyor.

Sonuç: 800 civarında uzman doktor, bu sistem üzerinden ilaç satın alıyor ve milyonlarca franklık tasarruf elde ediyor. Ancak Blick’in haberine göre bu kazancın ne kadarlık kısmının sağlık sigortalarına geri aktarıldığı belirsiz.

Yüksek indirim, yüksek kazanç

En çarpıcı örneklerden biri, kemik iliği kanserinde kullanılan pomalidomid. Resmi fiyatı 3166 frank olan ilaç, Spirig Pharma tarafından doktorlara yarı fiyatına, 1583 franka sunuluyor. Benzer şekilde Cenevre merkezli Labatec, osteoporoz ilacı zoledronatı yüzde 70 indirimle satıyor: 108 frank yerine 33 frank.

Bu yüksek indirimler, doktorların belirli markaları tercih etmesi için güçlü bir teşvik oluşturuyor. Ancak hastalar, faturalarında indirimli değil, tam fiyatı görüyor.

Hastalar değil, doktorlar kazanıyor

Sigorta şirketleri bile indirimin ayrıntılarına ulaşamıyor. İsviçre’nin en büyük sağlık sigortacısı Helsana, “Aracıların gerçekte elde ettiği indirimlerin çok daha yüksek olduğunu varsayıyoruz” diyerek daha fazla şeffaflık talep ediyor.

Federal hükümet 2020’de indirimi kısıtlama girişiminde bulunmuş, ancak sonuçta “%51 sigorta – %49 doktor” kuralı kabul edilmişti. Yine de uygulamada, doktorların ne kadar para aldığı belirsiz.

Hastalar nasıl korunmalı?

Uzmanlara göre, mevcut sistem sağlık sisteminde ciddi güven erozyonuna yol açıyor. Çünkü hastalar, kendilerine yazılan ilacın tıbbi gereklilikten mi yoksa doktorun finansal kazancından mı kaynaklandığını bilemiyor.

Şeffaflık şart: Tüm indirimlerin sigortalar ve kamu otoriteleri tarafından görülebilir hale getirilmesi gerekiyor. Böylece hastalar, kendi ceplerinden ödedikleri ilaç fiyatının hangi oranda indirimli olduğunu öğrenebilecek.

Hastaya doğrudan fayda: İndirimlerin yalnızca doktorlara veya sigortalara değil, doğrudan hastalara da yansıtılması tartışılıyor. Bu, ilaçların daha ucuz reçete edilmesiyle prim yükünü de hafifletebilir.

Yasal boşluğun kapatılması: Federal İş Mahkemesi’nin gündemine gelen konu, sağlık sisteminde yeni düzenleme ihtiyacını ortaya koyuyor. Uzmanlar, indirime dair raporlamanın zorunlu tutulmasını ve doktorların gelirleri üzerinde daha sıkı denetim yapılmasını öneriyor.

Etik sorun: Yüksek indirimler, doktorların belirli ilaçları tercih etmesine yol açarak, tedavi kararlarında bağımsızlığı zedeleme riski taşıyor. Bu nedenle tıbbi kararların yalnızca hastanın yararına dayalı olduğundan emin olunması gerekiyor.

Sonuç olarak, milyonlarca franklık bu gizli indirimler yalnızca doktorlar için değil, tüm sağlık sistemi için kritik bir sınav niteliği taşıyor. İsviçre’de hastaların korunması ve sigortaların üzerindeki mali yükün hafifletilmesi için şeffaflık ve yeni yasal düzenlemeler kaçınılmaz görünüyor.