ABD’nin Kaliforniya eyaletindeki San Joaquin Vadisi, bu yaz şimdiye kadarki en büyük fare istilalarından biriyle karşı karşıya kaldı. Özellikle lağım fareleri (Rattus norvegicus), sulama sistemlerini kemiriyor, ağaç köklerine zarar vererek devrilmelere yol açıyor ve doğrudan hasada büyük darbe vuruyor.

Çiftçilere göre zararın boyutu 300 milyon doları aştı. California Üniversitesi’nden bir yaban hayatı danışmanı, “Sonsuz bir fare denizinde yaşıyoruz” diyerek bölgedeki çaresizliği dile getirdi.

Neden Bu Kadar Çoğaldılar?

Bern Üniversitesi davranış biyoloğu Michelle Gygax, farelerin nüfus patlamasının başlıca sebeplerini şöyle sıraladı:
• Sürekli gıda kaynağı (düşen bademler, yem artıkları, çöpler),
• Saklanmaya elverişli kanallar ve yoğun bitki örtüsü,
• Ilıman kışlar ve uzun yazların yıl boyu üreme imkânı sunması,
• Doğal düşmanların (yırtıcı kuş, tilki, yılan) azalması.

Gygax ayrıca biyolojik üreme gücüne dikkat çekerek, “Bir dişi fare yılda 4–7 doğum yapabilir ve her seferinde 12 yavruya kadar dünyaya getirebilir. Besin ve alan sıkıntısı yoksa nüfus patlaması kaçınılmazdır” dedi.

İsviçre’de Durum Kontrol Altında

Fare sorunu sadece ABD’ye özgü değil. İsviçre’nin özellikle Zürih kenti, kanalizasyon yoğunluğu ve restoran atıkları nedeniyle “fare sıcak noktası” olarak biliniyor.

Zürih Çevre ve Sağlık Koruma Dairesi’nden Anke Poiger, şehirde aktif bir izleme programı yürütüldüğünü belirterek şu bilgiyi verdi:
“Şikâyet beklemiyoruz. Ekipler düzenli kontroller yapıyor ve popülasyon büyümeden müdahale ediyor.”

Bern Üniversitesi’nden Gygax ise, İsviçre’deki yüksek hijyen standartları ve düzenli atık yönetimi sayesinde durumun Kaliforniya’daki kadar ciddi olmadığını ifade etti. Küçük popülasyonlarda doğal avcılar ve mekanik tuzakların, kimyasallardan daha etkili çözümler sunduğunu ekledi.

Tarihsel Perspektif: Kara Veba

Fareler tarihte de büyük tehditlere yol açtı. Özellikle lağım faresi (Rattus norvegicus) ve siyah sıçan (Rattus rattus), vebayı taşıyan pireler nedeniyle Kara Veba’nın yayılmasında önemli rol oynamıştı. Ancak hastalık doğrudan farelerden değil, pire ısırıklarıyla bulaşıyordu.

Son araştırmalar, hijyen koşullarının kötü olmasının salgının büyümesinde farelerden daha kritik bir rol oynadığını ortaya koyuyor.

Bern Üniversitesi uzmanları, farelerle kesin bir zaferin mümkün olmadığını vurguluyor. Fareler sosyal zekâları ve uyum yetenekleri sayesinde her zaman geri dönüyor. Kaliforniya’daki büyük istila, iklim değişikliğiyle birlikte Avrupa için de ciddi bir uyarı niteliğinde.

Kaynak: aargauerzeitung.ch