BERN – İsviçre Federal Teknoloji Enstitüleri (ETH Zürih ve EPFL Lozan), Lugano’daki Ulusal Süper Bilgisayar Merkezi (CSCS) ile işbirliği yaparak, tamamen açık kaynak kodlu ve ücretsiz erişime açık bir yapay zekâ dil modeli geliştirdi. “Apertus” adı verilen model, kamu yararı odaklı yapısıyla Silikon Vadisi merkezli ticari sistemlere karşı demokratik bir alternatif oluşturmayı hedefliyor.

Şeffaflık ve erişim ön planda

Apertus’un en büyük farkı, eğitim verileri, algoritmaları ve model mimarisinin tamamen şeffaf olması. ETH araştırmacısı Imanol Schlag, “Bu sistem yalnızca kullanıcıya hizmet etmiyor, aynı zamanda bağımsız uzmanlar tarafından denetlenebiliyor ve geliştirilebiliyor” açıklamasını yaptı.

Kâr amacı gütmeyen Public AI Inference Utility adlı kuruluşun başkanı Joshua Tan ise şu ifadeyi kullandı:

“Apertus, kamu kurumları tarafından kamusal yarar için geliştirilen en önemli yapay zekâ modelidir. Yapay zekânın tıpkı otoyollar ya da elektrik şebekeleri gibi bir kamusal altyapı olabileceğini gösteriyor.”

Çok dilli kapasite: İsviçre Almancası ve Romanşça da var

Latince “açık” anlamına gelen “Apertus”, 1000’den fazla dilde eğitildi. Geliştiriciler, özellikle İsviçre Almancası lehçeleri ve Romanşça gibi azınlık dillerinde yüksek doğruluk sağladığını vurguluyor. Ayrıca nadir Afrika dillerinde de başarılı sonuçlar verdiği kaydedildi.

Model, 70 milyar parametreli güçlü bir sürüm ve 8 milyar parametreli hafif sürüm olmak üzere iki versiyon halinde Hugging Face platformundan indirilebiliyor. Küçük sürüm standart bilgisayarlarda, büyük sürüm ise yüksek işlem gücüne sahip altyapılarda çalışabiliyor.

İsviçre ekonomisi ve KOBİ’lere destek

ETH ve EPFL, Apertus’u yalnızca akademik çalışmalar için değil, İsviçre ekonomisinin omurgasını oluşturan KOBİ’ler için de erişilebilir kılmayı planlıyor. Swisscom, Apertus’u kurumsal müşterilere sunmak üzere hazırlık yapıyor.

Maliyet ve enerji tüketimi

Projenin geliştirilmesi yaklaşık 20 milyon İsviçre Frangı tutarında bir kamu hibesiyle finanse edildi. Eğitim süreci, 5 gigawatt-saatten fazla enerji tüketti – bu miktar 1500 hanenin yıllık elektrik ihtiyacına eşit.

Başarı şansı?

Uzmanlara göre Apertus’un geleceği, hem siyasi destek hem de yetenekli araştırmacıların ilgisi ile şekillenecek. ETH araştırmacısı Schlag, “Performans açısından Apertus, Meta’nın Llama 3 modeliyle aynı seviyede” dedi.

Her ne kadar başlangıç aşamasında bazı teknik zorluklar bulunsa da, şeffaflık, etik veri kullanımı ve çok dillilik sayesinde Apertus’un, büyük teknoloji şirketlerinin kapalı kutu modellerine güçlü bir alternatif sunabileceği belirtiliyor.