BERN – İsviçre’de 28 Eylül 2025’te yapılacak referandum, konut sahiplerini yakından ilgilendiren büyük bir vergi reformunu halkın onayına sunuyor. Oylamada, emsal kira vergisinin (Eigenmietwert) kaldırılması ve bunun yerine kantonların ikinci konutlara ek emlak vergisi koyabilmesini sağlayacak anayasa değişikliği oylanacak.

Neden bu referandum önemli?

Federal Parlamento Aralık 2024’te, emsal kira vergisinin kaldırılmasını öngören kapsamlı bir yasa paketini kabul etmişti. Ancak bu değişikliğin, özellikle dağ ve turizm bölgelerindeki kantonlarda yaratacağı gelir kaybını telafi etmek için, “ikinci konutlara kantonal emlak vergisi” getirilebilmesi için anayasa değişikliği gerekiyor. Bu nedenle konu zorunlu referanduma gidiyor.

Emsal kira vergisi nedir?

İsviçre’de ev sahipleri, kendi evlerinde otursalar dahi “emsal kira” üzerinden gelir vergisi ödemek zorunda. Federal Mahkeme kararı gereği bu tutar, piyasa kirasının en az yüzde 60’ına eşdeğer olmalı. Bu sistemin amacı:
• Ev sahiplerinin kira ödememesi nedeniyle oluşan mali avantajı vergilendirmek,
• Ev sahiplerine tanınan borç faizi ve bakım masrafı indirimlerini dengelemek.

Ev Sahipleri Derneği (HEV) yıllardır bu vergiyi “haksız” buluyor ve kaldırılmasını savunuyor. Mülk sahipleri için yük oluşturan bu sistemin kaldırılmasıyla birlikte, borç faizi ve bakım masrafları için gelir vergisinden yapılan indirimler de sona erecek.

Kimler kazanacak, kimler kaybedecek?

Hipotek platformu Moneypark’ın analizine göre:
• Kazananlar: Yıllar önce uygun fiyatla ev almış, ipoteklerini büyük ölçüde ödemiş, emekli ev sahipleri.
• Kaybedenler: Birden fazla gayrimenkule sahip varlıklı mülk sahipleri ve kantonlar, özellikle de ikinci konut vergisinden önemli gelir elde eden dağ kantonları.
• Nötr etki: Yeni ev almış veya çalışan kesimdeki ev sahiplerinin durumu büyük ölçüde değişmeyecek.

Destekleyenlerin argümanları

Reformun destekçileri arasında Federal Hükümet, Parlamento, SVP, FDP, İsviçre Esnaf ve Ticaret Derneği (sgv) ve HEV yer alıyor.
• Ev sahiplerine mali yük azalacak, tasarruf edilen miktar bakım ve yenileme yatırımlarına aktarılabilecek.
• Borçsuz yaşam teşvik edilecek; mevcut sistem borçlanmayı ödüllendiriyor.
• Karmaşık vergi yapısı basitleşecek ve hem devlet hem de vatandaş için bürokrasi azalacak.
• Gençlerin ev sahibi olmasını kolaylaştırmak için ilk kez ev alanlara sınırlı faiz indirimi uygulanacak.

HEV, “Mevcut sistem bazı emeklileri yüksek vergiler nedeniyle evlerini satmaya zorluyor. Bu reform ev sahiplerini koruyacak,” açıklamasında bulundu.

Karşı çıkanların argümanları

Çoğu kanton, Mieterinnen- und Mieterverband (Kiracılar Birliği) ve SP (Sosyal Demokrat Parti) ise reforma karşı çıkıyor.
• Emsal kira vergisi, özellikle dağ kantonları için önemli bir gelir kaynağı.
• İkinci konutlara kantonal vergi getirilse bile gelir kayıplarının telafi edilip edilemeyeceği belirsiz.
• Reform, gerçek bir sistem değişimi değil; mülk sahipleri hâlâ kiracılara kıyasla vergi avantajına sahip olacak.
• Borç faizi indiriminin kaldırılması, yeni ev alanları zor durumda bırakabilir.
• Bakım masraflarının vergiden düşülememesi, yenileme çalışmalarını azaltabilir ve kayıt dışı çalışmayı artırabilir.

28 Eylül’de yapılacak referandum, İsviçre vergi sisteminde onlarca yıldır tartışılan bir konuda kritik bir dönüm noktası olacak. Emsal kira vergisinin kaldırılması ve ikinci konut vergisinin kabul edilmesi durumunda, özellikle dağ kantonlarının bütçelerinde ciddi etkiler yaşanması bekleniyor.

İsviçre seçmeni, hem ev sahiplerinin hem de kantonların geleceğini etkileyecek bu tarihi kararı sandıkta verecek.