ZÜRİH – Konut arayanlar için geçen yıl küçük bir umut belirmişti: Yeni daire başvurularında artış yaşanmış, konut arzının birkaç yıl içinde yeniden toparlanabileceği konuşulmuştu. Ancak bu umut şimdiden kayboldu. Raiffeisen Bankası Başekonomisti Fredy Hasenmaile, “İnşaat bir süre hızlanır gibi oldu, şimdi yeniden durma noktasına geldi” diyerek tabloyu özetliyor.

Baugesuchlar yeniden düşüşte

Aargauer Zeitung’un haberine göre 2024 yılında konut başvurularında kısmi bir artış kaydedilmişti. Ancak bu yıl rakamlar yeniden keskin biçimde düştü. Talebin tarihsel ortalamanın üzerinde olmasına rağmen, inşaat sektörü buna karşılık vermiyor. Hasenmaile’ye göre bu, konut arzındaki açığın giderek büyümesine yol açıyor.

Onaylanan konut sayısında ise yalnızca Cenevre’deki büyük projeler sayesinde artış gözleniyor. Bu da ülke çapında bir toparlanmadan çok, bölgesel bir istisna anlamına geliyor.

Yükselen kiralar, artan sıkıntı

Konut açığının büyümesiyle kiralar hızla yükseliyor. UBS’in tahminine göre, İsviçre’de kiraların 2026 sonuna kadar %4 oranında artması bekleniyor. Mülk fiyatları da benzer bir tablo çiziyor:
• Son 5 yılda %22,
• Son 15 yılda %68,
• Son 25 yılda %133 oranında yükseldi.

Aynı dönemde maaşlar yalnızca %30 arttı. Bu dengesizlik, hem kiracıların hem de ev sahibi olmak isteyenlerin bütçelerini giderek daha fazla zorluyor.

Sorunun kaynağı: Öncelikler yanlış

Hasenmaile’ye göre sorun, inşaatın artan talebe karşılık verememesi. Bunun nedeni ise İsviçre’nin önceliklerinin başka alanlara kayması. Gürültü koruması, tarihi binaların korunması, peyzajın zedelenmemesi gibi amaçlar konut ihtiyacının önüne geçti. Hasenmaile, “Genel anlamda yeterli konut arzı artık korunmuyor” diyor.

Yeni düzenlemeler ise uzun yıllar alıyor. Örneğin yeni gürültü yasası, tam 10 yıl sonra, 2026 baharında yürürlüğe girecek.

Uluslararası karşılaştırma

Sorun sadece İsviçre’ye özgü değil. Bank for International Settlements (BIZ) verilerine göre son 15 yılda konut fiyatları dünya genelinde ortalama %33 arttı. İsviçre, ABD ve Yeni Zelanda ile birlikte fiyat artışında %60’a yaklaşarak üst sıralarda yer alıyor.
• Avusturya: %37
• Lüksemburg: %48
• Kanada: %54
• Türkiye, Şili, İzlanda: Fiyatlar reel olarak ikiye katlandı.

Mevcut ev sahipleri engel mi?

Harvard Profesörü Edward Glaeser’in araştırmasına göre, özellikle pahalı bölgelerde mevcut ev sahipleri, kendi çıkarlarını korumak için yeni projeleri engelleme konusunda giderek daha etkili hale geliyor. OECD de Hollanda örneğini vererek, aşırı regülasyon ve arsa spekülasyonlarının inşaatı kısıtladığını belirtiyor.