ZÜRİH – İsviçre Federal Demiryolları (SBB), planladığı yeni gece trenlerinden bazılarını iptal ederek Roma ve Barselona bağlantılarını gündüz hızlı tren seferleriyle sağlamaya karar verdi. Avusturya Demiryolları (ÖBB) da yeni Nightjet tren siparişlerini azaltırken, gece trenlerinin geleceği yeniden tartışmaya açıldı.

SBB verilerine göre, İsviçre’den yurt dışına yıllık 11,6 milyon yolcu trenle seyahat ederken, gece trenleri yalnızca yaklaşık 600 bin yolcuya ulaşıyor. Bu durum, artan ilgiye rağmen gece trenlerinin neden ekonomik açıdan zayıf kaldığı sorusunu gündeme getirdi.

Neden her zaman dolu değil?

SBB’ye göre gece trenleri yıl ortalamasında yüzde 70 doluluk oranına sahip. Tatil ve bayram dönemlerinde biletler hızla tükenirken, yılın geri kalanında çok sayıda boş koltuk kalıyor. Gündüz trenleri ise daha düşük dolulukla çalışsa da, daha çok ara durak yolcusu taşıdığı için koltuk başına gelirleri yüksek.

Neden daha pahalı?

Gece trenleri hem kapasite hem de işletme açısından daha maliyetli:
• Ortalama yalnızca 250 yolcu taşıyabiliyor (gündüz trenlerinde 1000’in üzerinde).
• Daha fazla personel, temizlik ve manevra işlemleri gerekiyor.
• Aynı hat üzerinde günde yalnızca bir sefer yapılabiliyor.

Buna karşılık, düşük maliyetli havayolları günde birkaç uçuş gerçekleştirebiliyor. Örneğin Easyjet’in Airbus A320 modeli tek günde 1800 koltuğa kadar satış yapabiliyor. Bu durum fiyat farkını ciddi ölçüde açıyor.

Uçaklara vergi avantajı

Gece trenlerinin rekabet gücünü düşüren en önemli faktörlerden biri, uluslararası uçuşlarda uçak yakıtı olan kerosinin vergiden muaf tutulması. Bu ayrıcalık, 1944 tarihli Chicago Sözleşmesi’nden kaynaklanıyor. İsviçre’de daha önce gündeme gelen uçak bileti vergisi referandumda reddedilmişti. Bu nedenle, uçak biletleri iklim açısından olumsuz etkilerine rağmen hala tren biletlerinden çok daha ucuz kalıyor.

Gelecek planları

SBB, ÖBB’nin Siemens’ten sipariş ettiği 24 yeni Nightjet tren setiyle birlikte kapasite sorununun 2026’dan itibaren hafifleyeceğini açıkladı. İlk etapta Zürih–Hamburg hattında devreye girecek olan bu trenler, ilerleyen dönemde Zürih–Viyana, Zürih–Amsterdam ve Basel–Kopenhag–Malmö hatlarında da hizmet verecek.

Mevcut gece trenleri

Şu anda İsviçre’den çıkan başlıca gece trenleri şunlar:
• Nightjet: Zürih–Berlin, Zürih–Hamburg, Zürih–Amsterdam, Zürih–Viyana, Zürih–Graz
• Euronight: Zürih–Budapeşte, Zürih–Prag, Zürih–Zagreb

Bu hatların bazıları bağımsız trenler değil, yurt dışında diğer gece trenlerine bağlanan vagon gruplarından oluşuyor.

Kaynak: Aargauer Zeitung