BERN – İsviçre’nin ABD’li üretici Lockheed Martin’den satın alacağı F-35 savaş uçaklarının maliyeti, öngörülen rakamın 1,3 milyar İsviçre frangına kadar üzerine çıkacak. Federal Konsey, Washington’la yürüttüğü yoğun diplomatik temaslara rağmen fiyat artışında uzlaşma sağlayamadı.

Altı Milyar Franklık Onay, “Fest Fiyat” Tartışması
İsviçre halkı, Eylül 2020’de yapılan referandumda F/A-18’lerin yerine alınacak 36 adet F-35 için 6 milyar franklık bütçeyi kıl payı onaylamıştı. Sözleşmede fiyat 6,035 milyar frank olarak belirtilmişti. Bern, bu rakamın “fest fiyat” olduğu görüşünü korurken, ABD tarafı bunu “yanlış anlaşılma” olarak nitelendiriyor ve 650 milyon ile 1,3 milyar frank arasında ek ödeme talep ediyor.

ABD’nin Gerekçesi: Enflasyon ve Artan Maliyetler
ABD Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı (DSCA), fiyat artışını pandemi sonrası yüksek enflasyona, artan hammadde ve enerji maliyetlerine bağladı. ABD yasalarına göre, bu maliyet artışlarının müşterilere yansıtılması zorunlu. İsviçre’nin tuttuğu hukuki görüşler, sabit fiyat garantisinin teoride mevcut olduğunu ancak ABD hukukunda uygulanabilirliğinin sınırlı olduğunu gösteriyor.

Diplomatik Çabalar Sonuçsuz Kaldı
Yaz boyunca yürütülen üst düzey görüşmelere rağmen, ABD tavrını değiştirmedi. Savunma Bakanı Martin Pfister, “Artık üretim partilerinin fiyatı, ABD hükümeti ile Lockheed Martin arasındaki anlaşmaya göre belirlenecek. Yeni durumu kabul etmek zorundayız,” dedi.

Satın Alma Devam Ediyor
Federal Konsey, güvenlik gerekçesiyle alımdan vazgeçmeyecek. Mevcut F/A-18 filosunun 2032’de hizmet dışı kalacak olması, yeni uçakların zorunluluğunu artırıyor. Ancak, ek maliyetlerin nasıl karşılanacağı belirsiz. Opsiyonlar arasında uçak sayısını azaltmak, offset anlaşmalarıyla telafi sağlamak veya ek bütçe kredisi çıkarmak bulunuyor.

Siyasi Tepkiler
FDP ve merkez sağ partiler alımı desteklemeye devam ederken, GLP “ağır bir hata” yapıldığını savundu. SP ve Yeşiller ise sürecin tamamen iptalini istiyor. Parlamentodaki komisyonlar, “tam şeffaflık” ve “gerçekçi yol haritası” talep ederken, denetim süreçleri başlatıldı.