ZÜRİH/LAUSANNE – İsviçre’nin önde gelen teknik üniversiteleri ETH Zürih ve EPFL Lozan, şeffaf ve açık kaynaklı yeni bir yapay zekâ dil modelini kamuoyuna tanıttı. “Apertus” adı verilen sistem, bugüne kadar ABD ve Çin merkezli teknoloji devlerinin geliştirdiği ancak şeffaf olmadığı gerekçesiyle eleştirilen yapay zekâlara alternatif olarak konumlanıyor.

Salı günü tanıtılan modelin hem program kodu hem de eğitim verileri ve mimarisi tamamen erişime açık olacak. Geliştirme ve eğitim süreci, Lugano’daki ulusal süper bilgisayar merkezi CSCS’de bulunan “Alps” süper bilgisayarı üzerinde gerçekleştirildi.

Neden önemli?

EPFL’den Antoine Bosselut, modelin açık kaynaklı olmasının hem bilimsel hem de toplumsal faydalar sağlayacağını vurguladı:

“Ticari modeller kapalı kutu (blackbox). Verilerin nasıl işlendiği, yanıtların manipüle edilip edilmediği şeffaf değil. Biz ise sürecin tüm bileşenlerini açığa çıkararak güvenilirliği artırmak ve yeniliği teşvik etmek istiyoruz.”

ETH araştırmacısı Imanol Schlag da şeffaflığın, yapay zekâ risk ve fırsatlarının araştırılması için gerekli olduğunu belirterek, “Açık modeller güvenilirlik sağlar, aynı zamanda hukukî düzenlemelerle uyumu da kolaylaştırır” dedi.

Ne yapabiliyor?

Apertus, ChatGPT veya Copilot gibi bir Large Language Model (LLM). Doğrudan bir sohbet arayüzü sunmuyor, ancak geliştiriciler için chatbotlar, çeviri sistemleri veya başka uygulamalar için temel oluşturacak. Swisscom ile iş birliği şimdiden başlatıldı.

Model, İsviçre Almancası ve Romanşça dahil olmak üzere 1000’den fazla dili kapsayan 15 trilyon “token” üzerinde eğitildi. Verilerin yaklaşık %40’ı İngilizce dışındaki dillerden geldi. Ayrıca matematik ve yazılım kodu da eğitim setine dahil edildi.

İki farklı sürüm

Apertus, 8 milyar ve 70 milyar parametreli iki versiyon halinde Hugging Face platformu üzerinden indirilebilecek. Büyük versiyon, dünyadaki en güçlü tamamen açık modellerden biri olarak tanımlanıyor.

Bağlam: Swiss AI Initiative

Proje, ETH Zürih ve EPFL tarafından yürütülen “Swiss AI Initiative” kapsamında geliştirildi. Amaç, İsviçre’nin küresel yapay zekâ rekabetinde söz sahibi olmasını sağlamak ve kapalı ticari modellere güvenilir bir alternatif sunmak.

⸻