BERN – İsviçre’nin emeklilik sigortası AHV için yeni finansman arayışları sürerken, yapılan geniş çaplı bir anket halkın çözüm önerilerine bakışını ortaya koydu: Daha fazla çalışmak, daha fazla prim ödemek ya da emekli maaşlarından kesinti yapmak kesinlikle kabul edilmiyor.

Federal Hükümet, 2026’da ilk kez ödenecek olan 13. AHV maaşını finanse edebilmek için %0,7’lik KDV artışı planlıyor. Ancak Deloitte’in yaptığı ankete göre, halkın yalnızca %26’sı bu artışı destekliyor, neredeyse üçte ikisi karşı çıkıyor.

Rentenalter? Kesinlikle hayır!

Halkın en sert tepki gösterdiği öneri, emeklilik yaşının yükseltilmesi oldu. Yalnızca %26’sı 67 yaş gibi bir artışı destekliyor. Yaşam beklentisine göre otomatik emeklilik yaşı ayarlaması da %32 gibi düşük bir onay aldı.

Kesinti ya da dondurma önerilerine ise halkın büyük çoğunluğu karşı çıktı:
• %81: Emekli maaşlarında indirim kesinlikle olmaz.
• %73: Mevcut maaşların dondurulması kabul edilemez.
• %66: Daha düşük zamlar da reddediliyor.

Halkın gözü Merkez Bankası’nda

Alternatif finansman yollarına bakıldığında öne çıkan çözüm İsviçre Merkez Bankası (SNB) oldu. Katılımcıların %72’si SNB kârlarının AHV’ye aktarılmasını istiyor. Ayrıca %53, AHV fonlarının daha fazla getiri için sermaye piyasasında değerlendirilmesinden yana.

Deloitte İsviçre CEO’su Reto Savoia ise bu öneriye temkinli: “SNB’nin bağımsızlığı zedelenebilir, ayrıca kazançlar çok dalgalı.” Buna karşın, AHV fonunun iki katına çıkarılarak (yaklaşık 100 milyar frank) daha uzun vadeli yatırım yapılması gerektiğini savunuyor.

Daha esnek emeklilik

Savoia, ankette öne çıkan bir diğer sonucu ise “esnek emeklilik” olarak yorumladı: Halk, emekliliği sadece bir zorunluluk değil, fırsat olarak da görüyor. Sağlık ve kişisel koşullara bağlı olarak erken ya da geç emekli olabilme, ileri yaşta çalışmaya devam edenlere daha yüksek maaş verilmesi, kamuoyunda destek buluyor.

Sonuç net: İsviçreliler daha çok çalışmak ya da daha çok ödemek istemiyor; çözümü Merkez Bankası, sermaye piyasaları ve esnek emeklilikte arıyor.