BERN – İsviçre’de elektronik oylama (e-voting) uygulaması, 20 yılı aşkın süredir test edilmesine rağmen bir türlü yaygın kullanıma geçemedi. Federal, kantonal ve yerel düzeyde bugüne kadar yüzlerce deneme yapılmasına karşın sistem, halkın geniş kesimlerince benimsenemedi.

İsviçre Postası tarafından geliştirilen yeni nesil e-oylama sistemi, 2023 yılında bazı kantonlarda pilot olarak devreye alındı. Ancak bu pilot uygulamalarda bile seçmenlerin yalnızca yüzde 30’una e-voting seçeneği sunuldu. Katılım oranları ise beklentilerin altında kaldı; bazı bölgelerde bu oran yüzde 2,5 düzeyinde seyretti.

Güvenlik endişesi ön planda

Sistemin yaygınlaşmasının önündeki en büyük engel, halkın e-voting’e olan güvensizliği. Özellikle veri güvenliği, şeffaflık ve seçim sonuçlarının doğruluğu konularında endişeler sürüyor. Dijital hukuk uzmanı Martin Steiger, e-oylama sistemlerinin dışarıdan bağımsız şekilde denetlenmesinin zor olduğunu ve bu nedenle sistemin tümden terk edilmesi gerektiğini savunuyor.

St. Gallen ve Graubünden gibi bazı kantonlar, sistemin güvenilirliğine inansa da, katılımcı sayılarındaki düşüklük, kamuoyundaki şüphelerin sürdüğüne işaret ediyor.

E-ID ve e-collecting sistemleri de gündemde

E-oylamanın yanı sıra, İsviçre’de dijital kimlik (E-ID) uygulaması da tartışma konusu. Yeni dijital kimlik yasası, halk oylamasına götürülmek üzere 55 binden fazla imzayla referanduma sunuldu. Bu gelişme, yasanın 2026’nın üçüncü çeyreğinde yürürlüğe girmesini geciktirebilir.

Öte yandan, 2026 yılında yürürlüğe girmesi planlanan elektronik imza toplama (e-collecting) sistemiyle birlikte, dijital demokrasiye geçişte yeni bir aşamaya girilmesi hedefleniyor. St. Gallen kantonu ise önümüzdeki yıllarda 70’ten fazla belediyede e-voting sistemini genişletmeyi planlıyor.

Sonuç: Teknoloji hazır, kamuoyu değil

İsviçre’nin dijital demokrasiyi inşa etme çabaları teknik olarak ilerlese de, güvenlik, şeffaflık ve halkın sisteme olan inancı gibi temel sorunlar çözüme kavuşmadıkça e-voting’in ülke genelinde kalıcı hale gelmesi zor görünüyor.