Bilindiği üzere 01 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yurtdışında yaşayan çifte vatandaş askerlik yükümlüleri için yeni askerlik yasası yürürlüğe girdi. Çifte vatandaşlığa sahip yükümlüler, İsviçre'de askerlik veya sivil savunma görevini yapmalarına rağmen, yeni yasaya göre Türkiye'ye 5 bin Euro askerlik bedeli ödemek durumundadırlar.
Avrupa Konseyi tarafından , akit tarafların ve bireylerin meşru menfaatlerinin gözetilmesi yaklaşımıyla, Avrupa Konseyi üyesi devletler arasında en yüksek birliği sağlamak üzere 06 Kasım 1997 tarihinde Strasbourg'da Avrupa vatandaşlık sözleşmesi akdedilmistir (Strasbourg sözleşmesi). Vatandaşlık ve askerlik yükümlülüğü konularında ayrımcılığın önlenmesi, birden fazla vatandaşlık sahibi olan kişilerin hak ve yükümlülükleri itibarıyla duruma uygun çözümler geliştirilmesi, askerlik yükümlülüğünün düzenlenmesi, sözleşme hazırlayıcılarının üzerinde önemle durduğu hukuki sorunlar olmuştur.
Sözleşme, askerlik hizmetini vatandaşlığın kazanılması veya kaybı ile ilişkilendirmemiştir. Yani vatandaşlıktan çıkmak isteyen bir vatandaşın bu sözleşmeye göre askerlik görevini yerine getirme zorunluğu talep edilmemektedir. Ayrıca sözleşmeye göre, birden çok vatandaşlığa sahip olan kişilerin, yükümlülüğünü, vatandaşlığını taşıdığı akit devlet ülkelerinden birinde yerine getirmesi kural olarak kabul edilmiştir. Bu sözleşmede, birden çok vatandaşlığa sahip askerlik yükümlüleri, vatandaşı olduğu bir ülkede o devlet hukukunda öngörüldüğü şekilde askerlik yükümlülüğünü yerine getirmiş ise, vatandaşlığını taşıdığı diğer akit devletler tarafından da askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılmaktadır.
Türkiye, Avrupa Konseyi üyesi olmasına rağmen, kendisine imzaya sunulan bu sözleşmeye maalesef taraf olmamıştır. Bu anlaşma 29 Avrupa Konseyi ülkesine imzalanması için sunulmus, Avrupa'nın birçok ülkesi dahil 21 ülke onaylamıs, Türkiye dahil 8 ülke onaylamamıştır. Ancak, Türkiye bu sözleşmeyi onaylamamasına rağmen, askerlik muafiyetini 01 Ağustos 2019 tarihine kadar aynen uygulamış ve yurtdışında yaşayan çifte vatandaşların yurtdışında yerine getirdikleri askerlik yükümlülüğünü kabul ederek böylece onları mağdur etmemiştir.
Askerlik yükümlülüğü bir yurttaşlık görevidir. İsviçre'de bulunan çifte vatandaşlar, İsviçre askerlik kanunua göre hayatlarının odak noktası olarak kabul ettikleri İsviçre'de yaşadıkları için bu ülkede askerlik görevini yerine getirmek zorundadırlar; aynı şekilde hayatının odak noktası Türkiye olan ve orada yaşayan Türk vatandaşları da Türkiye'de bu görevi yerine getirmekle yükümlüdürler. Ancak Türkiye yeni kanunla çifte vatandaşlardan, Avrupa Konseyi Strasbourg sözleşmesine aykırı olarak, Türkiye'de de askerlik görevini ifa etmelerini, aksi taktirde 5000 Euro askerlik bedeli ödemelerini talep ederek onları mağdur etmektedir. Halbuki İsviçre Askeri Ceza Kanunu 94. maddesi, İsviçre Bakanlar Kurulu izni olmadan, İsviçre vatandaşının yabancı bir ülkede askerlik yapması durumunda yükümlüyü 3 yıla kadar hapis veya para cezasına carptırır. Bu durumda vatandaşımız İsviçre'de ceza almadan Türkiye'de fiilen nasıl askerlik görevini yapabilir ki? Yani Türkiye'de cıkan yeni askerlik yasası İsviçre Askeri Ceza Kanunu 94. maddeyle de bu konuda cakışmaktadır. Üç vatandaşlığa sahip bir kişi her üç ülkede de mi askerlik görevi yapacak? İşte bu mağduriyeti ortadan kaldırmak icin Avrupa Konseyi yukarıda belirtilen Strasbourg sözleşmesini hayata geçirmiştir. Türkiye neden bu anlaşmayı imzalamıyor, ancak bugüne kadar diğer 21 ülkeyle birlikte bu anlaşmayı uyguluyor. Türkiye'nin bu 21 ülkeden farkı nedir?
En yüksek uygarlık seviyesine ulaşmanın ve Avrupa Birliği ile benzeri kuruluşlara üye olmanın yolu, bu ölçülere uygun kanunlarla gerçekleşebilir.
5 bin Euro askerlik bedeli, yurtdışında alın teriyle calışan gençlerimiz için küçümsenecek bir meblağ değil. 35 yaşına kadar bu meblağı ödemeyen yükümlüler, sorun yaşamamak icin Türk vatandaşlığından çıkmak isteyebileceklerdir. Ancak Türk vatandaşlık kanununa göre, askerlik hizmetini yerine getirmeyenler, vatandaşlıktan çıkarılamazlar, yoklama kaçağı veya bakaya olarak aranırlar; diğer bir deyimle 35 yaşına kadar 5000 Euro askerlik bedeli ödemeyenler, yoklama kaçağı veya bakaya ilan edileceklerinden, Türkiye'ye girişlerinde Askeri Ceza Kanununa göre işleme tabi tutulurlar. Bu durum da büyük bir kaos doğurabilir.

Yeni askerlik yasasının yukarıdaki gerekçeler çerçevesinde vatandaşlarımızın olanaklarına daha duyarlı bir şekilde tekrar gözden geçirilmesi önem teşkil etmektedir.